Όταν Το Παιδί Σε Θυμώνει – Πώς Να Ηρεμήσεις Για Να Μην Του Φερθείς Απαράδεκτα

Μια μέρα, ταραγμένη, ξεσπώ, ταρακουνάω την κόρη μου και της φωνάζω. Εκείνη κλαίει, μετά θυμώνει: «Δεν έχεις το δικαίωμα μαμά!» Σταμάτησα αμέσως. Είχε δίκιο, δεν είχα το δικαίωμα να την ταρακουνάω έτσι, να την τρομάζω. ‘Ημουν βέβαια εκνευρισμένη, αλλά αυτό δεν ήταν λόγος να την πληγώσω. (Γιατί είναι μεγάλο ψυχικό τραύμα να νιώθεις φόβο μπροστά στη μητέρα σου.)

Άκουσα την κόρη μου. Ο θυμός μου διαλύθηκε, ζήτησα συγγνώμη και πήρα τη Μαργκό στην αγκαλιά μου για να την καθησυχάσω.

Κανείς δεν είναι τέλειος και έχουμε τόσο συνηθίσει να προβάλουμε στον άλλο τις προσωπικές μας δυσκολίες που είναι ψευδαίσθηση να φανταζόμαστε ότι αυτό δεν Θα μας ξανασυμβεί. ‘Ομως είναι βασικό το παιδί να έχει την άδεια να νιώσει και να πει ότι αυτό είναι άδικο. Ο δίκαιος θυμός του μας προσγειώνει στην πραγματικότητα, μπορούμε να συνειδητοποιήσούμε τι συμβαίνει μέσα μας και να ζητήσουμε συγνώμη. Δεν είναι κακό αυτό.

Αντίθετα, αν το παιδί δεν μπορεί ή δεν τολμά να απαντήσει όταν ένας ενήλικας (ή ένα άλλο παιδί) το μειώνει, το πληγώνει, το ταπεινώνει, το γελοιοποιεί, αν δεν θυμώνει, παραμένει μειωμένο, ταπεινωμένο ή γελοιοποιημένο και μπορεί να κουβαλά αυτό το τραύμα για καιρό. Αν ο σεβασμός τον παιδιού δεσπόζει στη σχέση, οι προσβολές που λέγονται σε μια στιγμή αγανάκτησης δεν Θα το τραυματίσουν αυτομάτως.

Αλλά μια μόνο αδέξια λέξη που λέγεται σε μια ευαίσθητη περίοδο, μπορεί να μείνει χαραγμένη για χρόνια. Καλύτερα να μην το ρισκάρετε λοιπόν! Εξάλλου, το να έχει κανείς επαφή με τα συναισθήματά του αντί να τα ρίχνει στο παιδί, επιτρέπει στον γονιό να παραμείνει συγκεντρωμένος στο άτομό του, να έχει συνείδηση τον εαυτού του. Παραδόξως, όταν αποδίδει κανείς τα λάθη στο παιδί, γρήγορα εξαντλείται!

‘Ενας δίκαιος θυμός που μιλά για τον εαυτό του

Μερικοί γονείς, από φόβο μήπως πληγώσουν το παιδί τους, δεν θυμώνουν ποτέ. Αρνούνται τις ανάγκες τους, απωθούν τα συναισθήματά τους. Το μεγάλο μειονέκτημα εδώ είναι ότι το παιδί φορτώνεται ασυναίσθητα τον ανέκφραστο θυμό των γονέων τον και τον εξωτερικεύει, χωρίς να μπορεί να εντοπίσει από πού προέρχεται αυτή η οργή, επειδή δεν του ανήκει.

Τα παιδιά είναι σε θέση να γίνουν πραγματικοί τύραννοι και να εξοργίζονται με την παραμικρή στέρηση. Αντίθετα από ό,τι λέγεται συχνά, δεν φταίνε οι τιμωρίες ή η αυστηρότητα των γονέων, αλλά η απώθηση τον θυμού τους!

Μπορούμε, οφείλουμε να μάθουμε να λέμε ΕΓΩ. Δοκιμάστε το μια δυο φορές και δείτε τι συμβαίνει σε σας, τι συμβαίνει σε κείνο.

Είστε Θυμωμένοι:

1. Νιώστε την ενέργεια τον θυμού μέσα σας και αφήστε να κυριεύσει το σώμα σας. Παραμείνετε με την αίσθηση τον σώματός σας χωρίς να σκέφτεστε.

2. Εντοπίστε την πραγματική αιτία του θυμού σας. Η συμπεριφορά τον παιδιού είναι η αφορμή, αλλά ποια είναι η αιτία; Νιώθετε ανίσχυρος; Φοβόσαστε το βλέμμα της δασκάλας, τον γιου ή τον αφεντικού σας όταν φτάνετε αργοπορημένοι στο σχολείο και μετά στη δουλειά σας; ‘Εχετε κουραστεί να κάνετε τα πάντα στο σπίτι, ενώ ο σύζυγός σας επιστρέφει με την άνεσή τον από το γραφείο; Σας τηλεφώνησε πάλι η μητέρα σας να σας παραπονεθεί για τη μοναξιά της ή για τους κιρσούς της; Είστε εξουθενωμένος και θα θέλατε να πάτε να δείτε έναν αγώνα στην τηλεόραση;

Η απλή συνειδητοποίηση της αιτίας θα σβήσει αμέσως τον θυμό σας, αναπροσανατολίζοντας την ενέργεια σας εκεί που πρέπει, οπότε μιλήστε στο παιδί γι’ αυτό πού σας συνέβη. Έτσι Θα μάθει να κάνει το ίδιο.

Αν η οργή συνεχίζει να βράζει μέσα σας

1. Πληροφορήστε τα παιδιά σας ότι είστε θυμωμένος (-η). Πείτε τους τον πραγματικό λόγο, μη φοβάστε ότι θα αμαυρώσετε την εικόνα τον συντρόφου σας, του συναδέλφου σας, της μητέρας, τον πατέρα ή της πεθεράς… Προστατέψτε καλύτερα την εικόνα τον εαυτού σας από τα παιδιά σας, αποφεύγοντας να τους φορτώσετε ό,τι δεν έχει σχέση μαζί τους.

2. Πείτε στα παιδιά σας ότι χρειάζεστε μερικά λεπτά απομόνωσης για να ελευθερώσετε τον θυμό σας, πηγαίνετε σε ένα άλλο δωμάτιο, στην ανάγκη στην τουαλέτα, και φωνάξτε! Κι αυτά επίσης θα πάνε στο ίδιο δωμάτιο όταν θα το έχουν ανάγκη.

3. Σταθείτε μπροστά στο δικό σας «μαξιλάρι τον Θυμού». Φανταστείτε την εικόνα εκείνου που η συμπεριφορά τον ευθύνεται για την ταραχή σας. Φωνάξτε, κλάψτε, απευθυνόμενοι σε αυτόν (αυτή) σαν να ήταν εκεί, χτυπήστε στην ανάγκη το μαξιλάρι για να αποφορτίσετε την έντασή σας. Είναι πολύ ευχάριστο και κυρίως λυτρωτικό να φωνάζετε, να εκφράζεστε δυνατά, υπό τον όρο να το κάνετε συνειδητά και όχι λόγω της εμφάνισης μιας ανεξέλεγκτης παρόρμησης.

4. Αν δεν γίνεται, να πάτε σε άλλο δωμάτιο, προσέξτε να μην ουρλιάζετε κοιτώντας τα παιδιά σας, προειδοποιήστε τα: «Είμαι πολύ εκνευρισμένος, δεν φταίτε εσείς, φταίει ο (λέτε την αληθινή αιτία), όμως τώρα νιώθω την ανάγκη να φωνάξω»: Φωνάξτε: «Δεν αντέχω πια, βαρέθηκα, βαρέθηκα, βαρέθηκα…!» γυρνώντας τους την πλάτη. Ξαλαφρωμένος πια, μιλήστε τους γι’ αυτό με την ησυχία σας: «Τι ένιωσες όταν φώναξα; Φοβήθηκες; Ναι, τρομάζει κανείς όταν ο άλλος φωνάζει. Ήξερες, όμως, ότι δεν είχε καμιά σχέση μαζί σου; Τι με έκανε να φωνάξω;» Η έκφραση τον θυμού είναι σημαντικό μάθημα γι’ αυτά.

5. Διορθώστε τα λάθη ερμηνείας. Αν πούν: «Φώναξες επειδή έριξα το ποτήρι», πείτε ξεκάθαρα την αλήθεια: «ΟΧΙ. Θύμωσα εκείνη τη στιγμή, αλλά το ποτήρι που αναποδογύρισες ήταν μία επιπλέον αναποδιά. ‘Ημουν ήδη εκνευρισμένος επειδή ο τραπεζίτης δεν δέχτηκε να μας δώσει δάνειο. Σε όλους έχει τύχει να αναποδογυρίσουν ένα ποτήρι, δεν είναι σοβαρό. Κι εσύ δεν έχεις καμία σχέση με το γεγονός ότι ο τραπεζίτης δεν θέλει να μας δανείσει χρήματα».

6. ‘Εχετε θυμώσει πραγματικά μέ το παιδί σας. Θέλετε να αλλάξει μια συμπεριφορά που έρχεται σε σύγκρουση με τις ανάγκες σας. Μην ξεχνάτε πως κι εδώ η στάση σας είναι υπόδειγμα συνειδητό και ασυνείδητο για κείνο. Να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν διατυπώνετε τις ανάγκες σας, να μην εκτοξεύετε κατηγορίες.

Να πώς φτιάχνεται μια φράση υπόδειγμα:

Όταν εσύ… (συγκεκριμένη συμπεριφορά τον άλλον) αισθάνομαι… (η ψυχική μού διάθεση, το συναίσθημά μού) επειδή εγώ… (η ανάγκη μου) και σου ζητώ να… (συγκεκριμένο αίτημα συμπεριφοράς εδώ και τώρα πού μου επιτρέπει να διορθώσω τη σχέση μου με τον άλλον) ώστε… (κίνητρο για τον άλλον).

Παραδείγματος χάρη:

‘Οταν μου ζητάς μακαρόνια και τα φτιάχνω ειδικά για σένα και δεν τα τρως, αισθάνομαιθυμό επειδή μαγειρεύω για σένα και έχω την ανάγκη να σου είναι κάτι χρήσιμο και σου ζητώ να καταλάβεις αυτό που αισθάνομαι ότι κάνω κάτι για σένα που όμως εσύ δεν θέλεις πια, ώστε να συνεχίσω να επιθυμώ να κάνω αυτό πού μού ζητάς.

‘Οταν αφήνεις τα λερωμένα εσώρουχά σου κάτω, θυμώνω, επειδή βαρέθηκα να μαζεύω τα πράγματά σου, προτιμώ να κάνω άλλα πράγματα μαζί σου από το να ασχολούμαι με τα βρόμικα ρούχα σου, και σου ζητώ να καταλάβεις τα συναισθήματά μου και να πας να βάλεις τα εσώρουχά σου στο καλάθι με τα άπλυτα, ώστε να νιώσω καλά μαζί σου και να παίξουμε μετά παρέα με ευχαρίστηση.

Παρά τη φαινομενική της ευκολία, αυτή η φράση είναι περίπλοκη και απαιτεί αυτογνωσία, αλλά και γνώση του άλλου. Πρώτον, δεν είναι τόσο εύκολο να εντοπίσουμε τη συγκεκριμένη συμπεριφορά κάποιου άλλου χωρίς να προβούμε σε γενικεύσεις ή κριτικές. Τα «ποτέ δεν ακούς», «όταν δεν κάθεσαι καλά» και «όταν είσαι ανυπόφορος» ακολουθούν πάραυτα. ‘Επειτα, έχουμε συνηθίσει τόσο λίγο να εκφράζουμε με λόγια τα συναισθήματά μας, ώστε συχνά δεν βρίσκουμε τις λέξεις για να μιλήσουμε γι’ αυτό που νιώθουμε.

Προσπαθούμε να βάλουμε ένα συναίσθημα στη θέση ενός άλλου: «Όταν γυ-ρίζεις στις δύο το πρωί, θυμώνω», αντί του «όταν γυρίζεις στις δύο το πρωί, φοβάμαι μήπως σου έχει συμβεί κάτι». Ο θυμός εδώ δεν δικαιολογείται, εκτός κι αν υπήρχε ειδική συμφωνία μεταξύ του εφήβου και των γονέων του. ‘

Ομως η ανησυχία είναι αυτή που κυριαρχεί. Ακόμα χειρότερα, το να ανιχνεύσετε την πραγματική του ανάγκη και να την εκφράσετε είναι πάρα πολύ δύσκολο. Το να κάνετε ένα αίτημα αποδεκτό εδώ και τώρα χωρίς να το μεταθέσετε στο μέλλον και να δώσετε υποσχέσεις δεν είναι τόσο απλό.

Τέλος, είναι πραγματική τέχνη να αποδεχόμαστε τις συνέπειες μιας στερητικής ή επώδυνης συμπεριφοράς πάνω στη σχέση και να επικεντρωνόμαστε αρκετά πάνω στον άλλο ώστε να τον παροτρύνουμε να ικανοποιήσει το αίτημά μας. Το «ώστε…» μπορεί να φαντάζει ως ανταλλαγή, αλλά είναι απλώς η απάντηση στο ερώτημα: «Τι θα αλλάξει για μένα, για τη σχέση μας, αν ο άλλος συμφωνήσει με το αίτημά μου;»

Είναι σημαντικό ο άλλος να βρει σ’ αυτό κάποιο όφελος, διαφορετικά γιατί να δεχτεί να αλλάξει μια συμπεριφορά του; ‘Ετσι λοιπόν, οι τρεις πρώτες φράσεις συχνά αρκούν: ‘Οταν εσύ…, αισθάνομαι…, επειδή… «Όταν χτυπάς τον αδελφό σου, θυμώνω επειδή δεν μου αρέσει να πονά κάποιος!» «Όταν μπαίνεις με τα παπούτσια σου γεμάτα λάσπες, θυμώνω επειδή μόλις καθάρισα!» Η απαίτηση αυτής της φράσης μας εμποδίζει να υπερβάλουμε. Μας φέρνει αντιμέτωπους με τα όριά μας.

Πράγματι τι δικαιολογία να βρούμε στο: «Όταν αρνείσαι να με υπακούσεις, θυμώνω επειδή… επειδή έχω ανάγκη να αισθάνομαι πιο δυνατός από σένα;» «Γιε μου, όταν φοράς σκουλαρίκι, θυμώνω επειδή εγώ… εγώ φοβάμαι για το τι Θα πει ο κόσμος;»

Μπορώ να Θυμώσω μόνο για κάτι που με αφορά. Διαφορετικά, αυτό μετατρέπεται σε έλεγχο. ‘Ολα αυτά απαιτούν εξάσκηση. Ας μην τα βάζουμε λοιπόν, με τα παιδιά μας όταν μας λένε «είσαι κακιά». Αποκωδικοποιήστε τη φράση, στην πραγματικότητα μας λένε το εξής: «Όταν μου ζητάς να κλείσω την τηλεόραση, Θυμώνω επειδή ήθελα να δω την ταινία». Ας τους δώσουμε το παράδειγμα, ώστε να μάθουν να διατυπώνουν τον θυμό τους.

Μερικά τεχνάσματα για να αποφεύγετε τη βίαιη συμπεριφορά

– Αναπνεύστε βαθιά για να συνέλθετε και να μην είστε «εκτός εαυτού».
– Εστιάστε την προσοχή σας στο παιδί και συνειδητοποιήστε τι του συμβαίνει, τις ανάγκες τον, ενδεχομένως τι προκάλεσε τη συμπεριφορά του.

– Θυμηθείτε τον εαυτό σας παιδί στην ίδια ηλικία και συνειδητοποιήστε τι νιώθατε εκείνη την εποχή.

– Θυμηθείτε την αγάπη που του έχετε φέρνοντας στο μυαλό σας εικόνες ευτυχίας που ζήσατε μαζί του. Τη γέννησή του για παράδειγμα, τον θαυμασμό που νιώσατε όταν έκανε τα πρώτα του βήματα, την ημέρα που σας έκανε ένα δώρο στη γιορτή της Μητέρας ή του Πατέρα.

– Δώστε τη σκυτάλη στο σύντροφό σας. Αν, πάλι ανατρέφετε μόνη/ος το παιδί σας τηλεφωνήστε σε έναν φίλο/η για να επιτρέψετε στη πίεσή σας να υποχωρήσει.

Isabelle Filliozat «Στην καρδιά των συναισθημάτων του παιδιού»

Πηγή: themamagers.gr